Η φροντίδα του μωρού τις πρώτες μέρες στο σπίτι

Δρ Νίκος Βουδούρης
Παιδίατρος-Νεογνολόγος –Συνεργάτης ΙΑΣΩ
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Όλες οι μητέρες έχουν αγωνία να κάνουν το καλύτερο και το πιο σωστό για το παιδί τους. Η ανάγκη να νιώσουν ασφάλεια τόσο οι ίδιες όσο και το μωρό και κυρίως να πετύχουν στον πιο σημαντικό και υπεύθυνο ρόλο της ζωή τους.

Πώς κρατάμε το μωρό;

Το μωρό είναι ανθεκτικό και ελαστικό πολύ περισσότερο από τους ενήλικους. Θα πρέπει εσείς να είστε άνετοι. Μη κρατάτε το μωρό σας στην αγκαλιά σας σαν ξένο σώμα, γιατί του μεταφέρεται το αίσθημα της ανασφάλειας. Πρέπει πάντα να στηρίζετε το κεφαλάκι του.

Το μπάνιο

Το μπάνιο χαλαρώνει τα μωρά και το βοηθάει να κοιμηθούν πιο εύκολα. Όμως, δεν τους αρέσει να τα γδύνουμε για να τα αλλάζουμε. Κάνουμε μπάνιο κάθε μέρα και στα δύσκολα παιδιά μέχρι και κάθε τρείς μέρες. Τεχνική μπάνιου: α) Ολόσωμο μπάνιο σε τρεχούμενο νερό ή β) χρησιμοποιήστε μια μικρή λεκάνη με βρασμένο νερό και κομμάτια βαμβάκι, ξεχωριστό για κάθε περιοχή. Θερμοκρασία νερού περίπου 36-37 °C.

Επίσης προσοχή πρέπει να δοθεί στον καθαρισμό της ευαίσθητης περιοχής του μωρού σας. Στα κορίτσια δεν πρέπει να καθαρίζετε το εσωτερικού του αιδοίου και στα αγόρια μην προσπαθήσετε να ανοίξετε το πουλάκι του (να τραβήξετε το πετσάκι). Μετά το μπάνιο θετικά αποτελέσματα έχει και το μασάζ στο βρέφος, χαλαρώνουν και κοιμούνται εύκολα βοηθά στη επικοινωνιακή ανάπτυξη, την κοινωνικότητα και στη συμπεριφορά. Τέλος μετά το μπάνιο κόβουμε τα νύχια στα χέρια και στα πόδια όταν αυτό είναι αναγκαίο.

Αποστείρωση

Το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού ( δηλαδή η άμυνα του στις λοιμώξεις) δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Γι’αυτό κάθε τι που έρχεται σε επαφή με το σώμα του πρέπει να είναι καθαρό και αποστειρωμένο. Θηλές, πιπίλες, παιχνίδια ή ακόμα και αντικείμενα που βάζει στο στόμα του μπορεί να είναι εστία μικροβίων. Πριν την αποστείρωση των πραγμάτων του μωρού πρέπει να πλυθούν με νερό και σαπούνι και να έχουν ξεβγαλθεί.

Διατροφή

Το μητρικό γάλα είναι αναντικατάστατο και το μωρό πρέπει να θηλάσει. Ο θηλασμός είναι ο πιο φυσικός και τρυφερός τρόπος για να μεγαλώσουν και να γίνουν γερά και υγιή. Το γάλα της μαμάς είναι πάντα έτοιμο και στη σωστή θερμοκρασία. Εάν δε μπορεί να θηλάσει τότε δίνουμε τεχνητή διατροφή. Στην αρχή θα κάνει συχνά μικρά γεύματα όπου περνώντας οι μέρες θα μεγαλώνει η ποσότητα η οποία διαφέρει από μωρό σε μωρό. Ο παιδίατρος σας θα σας καθοδηγήσει σχετικά.

Οι γουλιές

Κατά την διάρκεια του ταΐσματος το μωρό καταπίνει και αέρα ο οποίος φουσκώνει το στομάχι του και προκαλεί δυσφορία. Μετά την λήψη γάλακτος ή και δύο τρεις ώρες μετά το γεύμα κάποια μωρά βγάζουν γουλιές με λίγο γάλα, οι οποίες μυρίζουν ξινά. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε εάν το μωρό σας παίρνει βάρος. Για να μειώσετε τις αναγωγές θα πρέπει να μειωθεί η ποσότητα αέρα που καταπίνει το μωρό κατά την διάρκεια του γεύματος. Επί επιμονής, επικοινωνίας με τον παιδίατρο για πιθανή Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (Γ.Ο.Π.) ή άλλη κατάσταση. Καθαρίζετε την μύτη του μωρού με φυσιολογικό ορό πριν φάει. Για να ρευτεί το μωρό σας το παίρνετε αγκαλιά έτσι ώστε το κεφαλάκι του να ακουμπά στον ώμο σας.

Γιατί κλαίει το μωρό

Δεν υπάρχει μωρό που να μην κλαίει. Το κλάμα αποτελεί τον μοναδικό τρόπο έκφρασης των αναγκών και των αισθημάτων.

Τα συχνότερα αίτια κλάματος είναι:

• Το βράδυ πριν κοιμηθεί αν είναι κουρασμένο,
• την ημέρα διότι έχει συνηθίσει αγκαλιές,
• εάν έχετε σκεπάσει βαριά το μωρό,
• όταν πεινάει,
• εάν είναι λερωμένο,
• εάν διαταραχθεί η ησυχία και η ρουτίνα του,
• από τους κολικούς του πρώτου τριμήνου.

Κενώσεις

Την πρώτη μέρα ζωής του μωρού σας μην παραξενευτείτε βλέποντας τις πρώτες κενώσεις να είναι μαυροπράσινες, μετά το πρώτο εικοσιτετράωρο τα κόπρανα θα έχουν σκούρο πρασινοκίτρινο χρώμα, με αραιά σύσταση και μπορεί να υπάρχουν σπόρια και βλέννη. Μετά τις πρώτες τέσσερις μέρες τα κόπρανα σταθεροποιούνται και είναι διαφορετικά ανάλογα με την διατροφή τους (μητρικό ή ξένο). Είναι αναγκαίο να έχει κένωση στο πρώτο 24ωρο ζωής του.

Λόξιγκας

Ο λόξιγκας είναι μία φυσιολογική κατάσταση που διαρκεί 5-30 λεπτά μετά το φαγητό και δεν είναι ενοχλητικός για το μωρό. Πρόκειται για αντανακλαστική σύσταση του διαφράγματος και μπορεί να διαρκέσει μέχρι 4 μηνών.

Περιποίηση ομφάλιου λώρου

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην περιποίηση του ομφάλιου λώρου. Η περιοχή πρέπει να είναι στεγνή και εκτεθειμένη στον αέρα. Μην βρέχετε τον ομφαλό μέχρι να πέσει, μέσα σε 1-3 εβδομάδες. Μέχρι τότε να βάζετε οινόπνευμα 2-4 φορές την ημέρα κάτω από το μαύρο κολόβωμα. Το παιδί δεν πονάει, δεν έχει ευαισθησία σε αυτή τη περιοχή. Μετά την πτώση του ομφαλού μπορεί να βλέπετε λίγο αίμα μέχρι τον πρώτο μήνα, δεν είναι ανησυχητικό, θα υποχωρήσει μόνο του.

Ύπνος

Από την πρώτη μέρα που θα γυρίσετε σπίτι είναι καλύτερα το μωρό να έχει ξεχωριστό δωμάτιο. Δεν πρέπει να το σκεπάζετε βαριά γιατί όταν είναι πολύ ζεστά διατρέχουν τον κίνδυνο για το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου. Μέτα το μπάνιο ταΐστε το, ντύστε το ελαφρά και βάλτε το στο κρεβάτι του να κοιμηθεί ανάσκελα και μην χρησιμοποιείτε τα σφηνάκια. Είναι φυσιολογικό τις πρώτες μέρες να κοιμούνται πολύ κατά την διάρκεια της ημέρας. Το κάπνισμα απαγορεύεται αυστηρά στο χώρο που είναι το μωρό και αερίζουμε συχνά τον χώρο. Επίσης η χρήση πιπίλας είναι επιθυμητή και το στρώμα θα πρέπει να είναι σχετικά σκληρό.

Κολικοί

Οι κολικοί συνήθως εμφανίζονται αργά το απόγευμα και κρατάνε μέχρι το μωρό σας να πάει για ύπνο.

Τα συμπτώματα είναι τα εξής:

Κλαίει ξαφνικά και έντονα, κοκκινίζει, μαζεύει χέρια και πόδια προς την κοιλιά, σφίγγει τις γροθιές του και δεν ησυχάζει με τίποτα για 2-4 ώρες. Συνήθως διαρκούν μέχρι τον τρίτο μήνα και δεν πρόκειται να πάθει κάτι το μωρό σας. Για να το ανακουφίσετε ακουμπήστε το μωρό σας μπρούμυτα στο γόνατο σας ή στον ώμο σας και πιέστε ελαφρά την πλάτη του με το χέρι σας.

Σύγκαμα

Η περιοχή που καλύπτετε από την πάνα δεν αερίζεται και είναι εκτεθειμένη σε πολύ υγρασία και ερεθιστικές ουσίες. Εάν το δέρμα του μωρού ερεθιστεί και κοκκινίσει στην περιοχή γύρω από τα γεννητικά όργανα, τον ποπό, τους βουβώνες και τους μηρούς κάνουμε τα εξής:

• Αφήνουμε το παιδί χωρίς πάνα να αερίζεται όσο περισσότερο γίνεται.
• Αλλάζουμε συχνά πάνες.
• Πλένουμε με άφθονο νερό και σαπούνι.
• Στεγνώνουμε καλά και με ζεστό αέρα.
• Βάζουμε άφθονη κρέμα ή ελαιόλαδο ή αλοιφή που περιέχει οξείδιο του ψευδαργύρου.

Τσίμπλες

Εάν δείτε τα ματάκια του μωρού σας να τσιμπλιάζουν αυτό οφείλετε σε μόλυνση ή σε απόφραξη του δακρυϊκού πόρου. Καθαρίστε τα μάτια του μωρού απ’ έξω προς τα μέσα με βρασμένο νερό ή χαμομήλι ή φυσιολογικό ορό.

Μέτρα για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης αιφνίδιου θανάτου

• Μην κοιμίζετε το μωρό σας μπρούμυτα (μόνο ανάσκελα)
• Μην έχετε υψηλή θερμοκρασία στο δωμάτιο του.
• Μην φασκιώνετε το μωρό.
• Μην χρησιμοποιείτε μαξιλάρι.
• Μην καπνίζετε.
• Φροντίστε να θηλάζετε το μωρό σας.
• Μην αφήνετε γούνινα-πάνινα παιχνίδια δίπλα του.

Θερμοκρασία δωματίου

Η θερμοκρασία του παιδικού δωματίου πρέπει να είναι ίδια με την θερμοκρασία της δικής μας κρεβατοκάμαρας, δηλαδή 18-22 °C τον χειμώνα και 25-28 °C το καλοκαίρι. Το ίδιο ισχύει και με το ντύσιμο του μωρού, εάν εμείς ζεσταινόμαστε το ίδιο κάνει και αυτό, μη το ντύνεται πιο βαριά. Η υγρασία του δωματίου θα πρέπει να είναι μεταξύ 40% και 60%.

Ρινίτιδα

Η μύτη του μωρού είναι στενή και η ράχη της χαμηλή γι' αυτό οι εκκρίσεις τις φράζουν και το μωρό ρουθουνίζει. Οι βλέννες δεν επιτρέπουν στο παιδί να αναπνεύσει καλά και αυτό δημιουργεί πρόβλημα στον ύπνο και στο φαγητό. Καθαρίστε την με φυσιολογικό ορό με ήπιο πρακτικό τρόπο (αναγκαίος ο ρινικός αποφρακτήρας).

Πότε επικοινωνείτε με τον παιδίατρο...

1. Αν τσιμπλιάζουν τα μάτια του ή είναι πρησμένα τα βλέφαρα του
2. Αν μυρίζει ο ομφαλός του, έχει κοκκινίσει, βγάζει πύον ή αίμα ή αργεί να επουλωθεί.
3. Εάν έχει σπυράκια στο σώμα του.
4. Εάν βγάζει πράσινες μύξες από την μύτη του.
5. Αν βήχει ή έχει γρήγορη αναπνοή
6. Αν κάνει πολλούς εμετούς και έχει κενώσεις σαν νερό ή έχει βλέννες και αίμα στις κενώσεις του.
7. Αν είναι πολύ ανήσυχο ή νωθρό και δεν θέλει να φάει
8. Αν το χρώμα του μελανιάζει ή χλομιάζει.
9. Εάν δεν έχει ξεκιτρινίσει σε 15 μέρες από την γέννηση του εφόσον είχε παρουσιάσει ίκτερο.