3ο και 4ο βήμα για επιτυχή Μητρικό Θηλασμό

Αγγελική Μπέκα
Μαία, Συντονίστρια Αίθουσας Τοκετών ΙΑΣΩ

Στο πλαίσιο της εφαρμογής μιας παγκόσμιας στρατηγικής για τη διατροφή του βρέφους, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και η Unicef αναφέρει ότι ο μητρικός θηλασμός πρέπει, να προστατεύεται, να προωθείται και να υποστηρίζεται.

Εφαρμόζοντας ενδεδειγμένες και σύγχρονες μεθόδους από το προσωπικό της μαιευτικής μονάδας αποφεύγονται οι ξεπερασμένες απόψεις, πρακτικές και πεποιθήσεις καθώς η αντικατάστασή τους δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Βήμα 3ο

Πληροφόρηση όλων των εγκύων για τα οφέλη και το χειρισμό του μητρικού θηλασμού

Σκοπός:

• Να ενημερωθούν όλες οι έγκυες σχετικά με τα οφέλη και τη διαχείριση του μητρικού θηλασμού.
• Οι πληροφορίες αυτές είναι σημαντικό να δίνονται στο 2-3 τρίμηνο της κύησης, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο θα επιλέξουν να ταΐσουν το μωρό τους.

Η στάση απέναντι στο θηλασμό διαμορφώνεται ανάλογα:

• Εμπειρίες
• Απόψεις
• Γνώσεις
• Γυναίκες που έχουν βιώσει στο άμεσο φιλικό ή οικογενειακό τους περιβάλλον το θηλασμό σαν μια επιτυχημένη και φυσική σχέη ανάμεσα σε μητέρα και παιδί χωρίς προβλήματα, έχουν συνήθως θετική στάση και παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα όταν θηλάζουν.

Δυσκολίες για την εφαρμογή του 3ου βήματος:

• Περιορισμένος αριθμός κέντρων προγεννητικής εκπαίδευσης.
• Περιορισμένη συμμετοχή στα προγεννητικά προγράμματα εκπαίδευσης.
• Ανακριβή, μη έγκυρα, ξεπερασμένα και μη τεκμηριωμένα σχόλια σε σχέση με το θηλασμό τα οποία φέρουν τη θηλάζουσα μητέρα:
  • σε σύγχυση
  • κλονίζουν την αυτοπεποίθηση της
  • την αποθαρρύνουν να θηλάσει

Τρόποι για την εφαρμογή του 3ου βήματος:

• Ενημέρωση των εγκύων σε μικρές ομάδες από εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγειάς υπό μορφή σεμιναρίων:
  • στην κοινότητα
  • στις πρωτοβάθμιες μονάδες υγείας
  • στην κλινική θηλασμού της μαιευτικής μονάδας
• Συμμετοχή των συζύγων ή άλλων ατόμων του οικογενειακού περιβάλλοντος στα σεμινάρια οι οποίοι:
  • θα λάβουν την ίδια πληροφόρηση και ενημέρωση
  • χωρίς λανθασμένες γνώσεις και πρακτικές και θα βοηθήσουν αποτελεσματικά την νέα μητέρα
• Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα να μην είναι μια απλή διάλεξη:
  • να δίνεται η ευκαιρία στις έγκυες και τους συζύγους για συζήτηση
  • διατύπωση απόψεων και διαφορετικών τοποθετήσεων
• Να εφαρμόζονται μέθοδοι διδασκαλίας με ερωτηματολόγια, κουίζ, προβολή ταινιών με θέμα τον μητρικό θηλασμό
• Να οριστεί ένα άτομο, το όποιο θα κάνει μια σύντομη ενημέρωση στις έγκυες που επισκέπτονται το μαιευτήριο για προγεννητικό έλεγχο
• Να προβάλλονται συνοπτικά μηνύματα με θέμα το μητρικό θηλασμό σε διάφορους χώρους όπως:
  • τμήμα υποδοχής
  • τμήμα υπερήχων
  • εργαστήρια
  • αίθουσα τοκετών
  • χώρους αναμονής
  • δωμάτια νοσηλείας
• Να δίνεται στις έγκυες η δυνατότητα να επισκεφθούν τον χώρο στον οποίο θα γεννήσουν το παιδί τους
• Να ενημερωθούν για την πολιτική που εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο μαιευτήριο, με τον τρόπο αυτό:
  • θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στους ανθρώπους από τους οποίους θα λάβουν βοήθεια
  • θα νιώθουν πιο ασφαλείς όταν έρθει η ώρα του τοκετού.

Η θεματολογία του εκπαιδευτικού προγράμματος περιλαμβάνει αναλυτικά:

• Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού
• Τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για την μητέρα
• Τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για το παιδί
• Την δέρμα με δέρμα επαφή ("skin to skin") της μητέρας με το παιδί της αμέσως μετά τον τοκετό.
• Τη σπουδαιότητα της έγκαιρης έναρξης του μητρικού θηλασμού στην πρώτη μία ώρα ή και παραπάνω μετά τον τοκετό
• Τη σπουδαιότητα και την σημασία του rooming in
• Τη σημασία του αποκλειστικού και απεριόριστου μητρικού θηλασμού
• Τη σημασία της σωστής τεχνικής του θηλασμού που περιλαμβάνει:
  • Τη σωστή τοποθέτηση του μωρού στο στήθος
  • Τις αναπαυτικές θέσεις για το θηλασμό, τόσο για την μητέρα όσο και για το μωρό
  • Τους τρόπους απομάκρυνσης του μωρού από το στήθος αν υπάρξει ανάγκη
  • Την τοποθέτηση του μωρού μετά τον θηλασμό (ρέψιμο)
• Την ενημέρωση των μητέρων να μην δίνουν στα μωρά πιπίλες και μπιμπερό
• Σε ειδικές περιπτώσεις
  • προωρότητα
  • νοσηλεία του μωρού στη ΜΕΝΝ
• Οι πληροφορίες που λαμβάνουν οι έγκυες είναι:
  • σαφείς
  • ακριβείς
  • πλήρεις
  • τεκμηριωμένες
• Διανέμονται γραπτά, υπό μορφή εντύπου ή σε ηλεκτρονική μορφή.
• Από την εκπαίδευση και ενημέρωση των εγκύων από τους επαγγελματίες υγείας υπάρχουν οφέλη και για το προσωπικό που υποστηρίζει περιγεννητικά τη μητέρα.
• Χρειάζεται λιγότερος χρόνος εκπαίδευσης και ενημέρωσης των νέων μητέρων γιατί ήδη γνωρίζουν και έτσι ο χρόνος που παρέχεται, είναι ποιοτικός και εστιασμένος στην πραγματική ανάγκη της κάθε μητέρας.
• Μέχρι τη στιγμή που θα γεννηθεί ένα μωρό η νέα μητέρα πρέπει, να αισθάνεται άνετα με το μητρικό θηλασμό, να έχει καταλάβει τα οφέλη και να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει.

Βήμα 4ο

Παροχή βοήθειας προς τις μητέρες για να ξεκινήσουν τον θηλασμό μία ώρα μετά την γέννηση

Σκοπός:

• Η επαφή του μωρού δέρμα με δέρμα με τη μητέρα του, αμέσως μετά τον τοκετό και για μια τουλάχιστον ώρα ή όσο χρόνο χρειαστεί μέχρι να θηλάσει.
  • Βρίσκονται σε εγρήγορση.
  • Μπορούν και έρπουν και με την απαλή φροντίδα της μητέρας φτάνουν στο στήθος.

Η «δέρμα με δέρμα» επαφή:

• Η δέρμα με δέρμα επαφή της μητέρας με το παιδί της δεν πρέπει να διακόπτεται παρά μόνο εάν πολύ σοβαροί ιατρικοί λόγοι το απαιτήσουν.
• Σε περίπτωση που η επαφή δέρμα με δέρμα, πρέπει να καθυστερήσει ή να διακοπεί θα πρέπει να αρχίσει ή να επαναληφθεί το συντομότερο δυνατό.

Η «δέρμα με δέρμα» επαφή:

• Βοηθά το νεογνό να κρατηθεί ζεστό.
• Είναι ήρεμο και δεν κλαίει.
• Ξεπερνά ευκολότερα το στρες του τοκετού.
• Η αναπνευστική και καρδιακή λειτουργία του είναι πιο σταθερή.
  

Δυσκολίες για την εφαρμογή του βήματος:

• Η στερεότυπη πρακτική του αποχωρισμού της μητέρας από το μωρό της αμέσως μετά τον τοκετό προκειμένου να εξεταστεί και να το περιποιηθούμε.
• Η αντίληψη ότι οι διαδικασίες ρουτίνας (ζύγισμα, ζέσταμα, μπάνιο, έλεγχος) έχουν προτεραιότητα έναντι της έναρξης του θηλασμού την πρώτη ώρα της ζωής.

Τρόποι εφαρμογής του βήματος:

• Το προσωπικό μας ενημερώνεται για τις έρευνες που έχουν γίνει και αφορούν:
  • τη σημασία της έγκαιρης έναρξης του μητρικού θηλασμού και τη συσχέτιση της με τα αποτελέσματα της διάρκειας του.
  • τη σημασία της αποφυγής της ρουτίνας διαχωρισμού μητέρας-μωρού την πρώτη ώρα της ζωής.
• Εκπαίδευση των μαιών, να αναγνωρίζουν την επιθυμία της μητέρας, να κρατήσει το μωρό της αγκαλιά, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην λεκτική επικοινωνία αλλά και στην γλώσσα του σώματος.

Είστε έτοιμη να πάρετε το μωρό σας αγκαλιά;

• Να τοποθετείται το μωρό πάνω στη μητέρα του χωρίς να παρεμβάλλονται ανάμεσα τους ρούχα (δέρμα με δέρμα)
• Να σκεπάζεται το μωρό με μία ζεστή πετσέτα ή κουβέρτα και να του φοράμε ένα σκουφάκι, έτσι αποφεύγεται:
  • Η απώλεια θερμότητας.
  • Προστατεύεται η ιδιωτικότητα της μητέρας.
• Να μη είμαστε βιαστικοί ή πιεστικοί, το μωρό μόνο του θα κάνει τις κινήσεις που αντανακλαστικά γνωρίζει.
• Να καθοδηγείται η μητέρα έτσι ώστε να αναγνωρίσει τα σημάδια που δείχνουν ότι το μωρό της είναι έτοιμο να θηλάσει.
• Να την βοηθήσουμε να βρει μια βολική θέση για τον θηλασμό.
• Να θυμόμαστε πάντα ότι η μαία ενισχύει, ενθαρρύνει, καθοδηγεί χωρίς να χρησιμοποιεί τα χέρια της, παρεμβαίνει μόνο αν υπάρξει πραγματική ανάγκη.

Να υπάρχει έλεγχος καθ’όλη τη διάρκεια που η μητέρα κρατάει το παιδί της και να παρακολουθείται:

• Ο τόνος
• Η αναπνοή
• Το χρώμα

Να εξασφαλιστεί ότι η μητέρα είναι καλά, κρατά το μωρό της στη σωστή θέση, με ασφάλεια

• Να κρατούν οι μητέρες το παιδί τους αγκαλιά σ' όλη την διάρκεια του ελέγχου και της συρραφής του περιναίου, φροντίζοντας να είναι άνετα και να μην πονούν.
• Πολλές φορές οι γονείς ρωτούν αμέσως για το βάρος του μωρού, να εξηγήσουμε ότι το ζύγισμα, οι διαδικασίες ρουτίνας και οι υπόλοιποι έλεγχοι μπορούν να γίνουν αφού θα έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία ο πρώτος μητρικός θηλασμός.
• Εάν υπάρχει λόγος κάποιες από αυτές τις διαδικασίες να γίνουν άμεσα, τότε αυτό να γίνεται γρήγορα ώστε:
  • να δοθεί το μωρό πίσω στην μητέρα.
  • να μην διακοπεί η επαφή τους ξανά για την επόμενη ώρα.
• Οι μητέρες που έχουν γεννήσει με καισαρική τομή δεν έχουν τον ίδιο χρόνο για επαφή με το μωρό τους. Πρέπει να φροντίσουμε ώστε να μπορεί αναπληρωθεί στον χώρο της ανάνηψης.
• Εάν το μωρό πρέπει να νοσηλευθεί στη μονάδα προώρων να εφαρμοστεί γρήγορα η πρακτική kangooro care.

Η σωστή ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας που είναι κοντά στην μητέρα κατά την πρώτη ώρα του τοκετού είναι απαραίτητη. Γιατί μόνον έτσι μπορούμε να εξασφαλίσουμε στην μητέρα και στο παιδί της, αυτό που αληθινά έχουν ανάγκη, δηλαδή ψυχική και σωματική υγεία, η οποία θα ξεκινήσει από την πρώτη σωματική επαφή τους και θα συνεχιστεί, με τον ένα και μοναδικό φυσικό τρόπο που είναι ο μητρικός θηλασμός.